Lenf dolaşımının bozulması sonucu proteinden zengin sıvının dokular arasında birikmesiyle oluşan lenfödem, dünya çapında yaklaşık 250 milyon insanı etkileyen önemli bir sağlık sorunudur. Genellikle kol veya bacaklarda şişlik ve dolgunluk hissiyle kendini gösterir.

Acıbadem Maslak Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Meltem Vural, erken tanının tedavide kritik öneme sahip olduğunu belirterek, lenfödemin nedenleri, sonuçları ve korunma yolları hakkında bilgi verdi.

Lenfödem Nedir ve Risk Grupları

Lenfödem; lenf bezleri ve damarlarının gelişim sorunları, lenfatik akım bozuklukları, cerrahi girişimler, radyoterapi, travma veya enfeksiyon gibi nedenlerle oluşabilir.

• Fiziksel ve Psikolojik Etkileri: Tedavide gecikildiğinde enfeksiyonlar, ağrı, ağırlık hissi ve ciltte derin yaralar gibi sorunlar gelişebilir. Hastalık ilerledikçe kıyafet seçimi, yürüme veya yazı yazma gibi basit işler zorlaşır. Ayrıca estetik kaygılar nedeniyle depresyon ve anksiyete gibi psikolojik sorunlara yol açabilir.

• Riskli Grup: Kanser hastaları en yüksek risk grubundadır. Özellikle meme kanseri sonrasında, lenf nodlarının alınması veya radyoterapi sebebiyle lenfödem gelişme oranı yaklaşık yüzde 25 civarındadır.

Erken Tanı Neden Kritik?

Prof. Dr. Vural, erken tanıyla etkin sonuç alınabildiğini vurguluyor:

"Erken tanı için kol veya bacak bölgesinde hassasiyet, dolgunluk, ağırlık hissi veya hafif bir şişlik olduğunda mutlaka bir hekime başvurulmalıdır. Erken tanı sayesinde, ciltte enfeksiyon ve derin yaralar gibi gelişebilecek sorunlara yönelik önleyici tedbirler alınabilmektedir."

Tedavi Yaklaşımı

Lenfödem tamamen ortadan kaldırılamayan bir hastalık olsa da, erken tanı ve tedaviyle önemli ölçüde kontrol altına alınabilir ve ilerlemesi önlenebilir.

• Altın Standart Tedavi (Lenfödem Rehabilitasyonu):

  • Manuel lenf drenajı

  • Çok tabakalı bandaj

  • Kompresyon giysileri

  • Egzersiz ve cilt bakımı

• Cerrahi Yöntemler (İleri Evreler İçin): Süper mikrocerrahi teknikleri, lenfovenöz anastomoz (LVA) ve lenf nod transferi (LNT) gibi yöntemler şikâyetleri azaltabilmektedir.

Lenfödeme Karşı Alınması Gereken 10 Önemli Öneri

Lenfödem riski taşıyan veya lenfödem sorunu yaşayan hastaların dikkat etmesi gereken önlemler Prof. Dr. Meltem Vural tarafından şöyle sıralanıyor:

1. Zorlayıcı Aktivitelerden Kaçının: Sorunlu olan uzva yönelik ağırlık kaldırma, itme veya çekme gibi güç gerektiren hareketler yapmayın.

2. Tansiyon Ölçümüne Dikkat: Etkilenen kol bölgesinden tansiyon ölçümü yapmayın. Damar yolu açılmadan önce lenfödem sorununuzu bildirin.

3. Cilt Bakımını Aksatmayın: Cilt temizliğine ve kuruluğuna önem verin. Uygun PH içerikli temizleyiciler kullanın, nazikçe kurulayın ve yağsız dermatolojik nemlendiricilerle nemlendirin. Tırnaklarınızı cildinize zarar vermeyecek şekilde kısaltın.

4. Güneşten Korunun: İlgili bölgelerinizi güneşten koruyun ve yüksek faktörlü güneş kremlerini tercih edin.

5. Travmalara Karşı Koruma: Etkilenen uzuvlarınızı böcek ısırmalarına, yara ve çiziklere karşı koruyun.

6. Sıkı Giysilerden Kaçının: Sıkı ve dar giysilerden, takılardan (yüzük, bilezik vb.) kaçının.

7. Uyku Pozisyonu: Uyurken, etkilenen uzvun altta kalmamasına dikkat edin.

8. Uçak Yolculukları: Basınç değişimlerine karşı uçak yolculuklarında bası giysileri giyin.

9. Beslenme ve Kilo Kontrolü: Dengeli beslenin ve kilo kontrolüne özen gösterin.

10. Düzenli Egzersiz: Hekiminizin önerileri doğrultusunda; tempolu yürüyün, lenfödeme yönelik egzersizler ve nefes egzersizleri yapın. Uzun süre hareketsiz kalmamaya çalışın.